Holland Pop

Beranová (1932), Tsjechisch van geboorte maar sinds de jaren vijftig woonachtig in Rotterdam, was afgestudeerd econoom en werkte anno 1970 nog op het Ministerie van Binnenlandse Zaken in Den Haag. Zij stond echter op het punt om voor de kunsten te kiezen. Na het festival in Kralingen zou zij faam verwerven als dichteres (zo was zij Stadsdichter van Rotterdam in de periode 2009-2010), theatermaakster en vertaalster van diverse Tsjechische schrijvers en dichters. Beranová, 88 jaar inmiddels, kijkt terug op dat bewogen jaar 1970 en wat er voor haar en de stad uit voortkwam.

“Kort voor het Kralingen festival werden we gevraagd daar met Geef de vrede een kans te komen optreden. Ik had dit theaterprogramma zojuist samen met drie bevriende toneelspelers uitgebracht rond de dodenherdenking op 4 en 5 mei 1970. Het ging over oorlog en vrede in de wereld van die tijd. Dit onderwerp raakte me diep. Zo was in 1968 een korte periode van vrijheid in mijn vaderland Tsjecho-Slowakije, de Praagse Lente, plotseling met geweld gesmoord. Ik zocht naar een vorm om dat uit te beelden. We werkten met tekst en beeld in de vorm van dia’s, met medewerking van de Rotterdamse kunstenaar Jan Berkelouw. De poëzie componeerden we alsof het muziekstukken betrof, waarbij we met onze stemmen elkaars voordrachten afwisselden, herhaalden en aanvulden. Boeiend om te spelen was ook een fragment uit de eenakter Guernica van de Spaanse schrijver Fernando Arrabal. Over het bombardement. In 1970 was het dertig jaar na het bombardement op Rotterdam. En uiteraard mocht het gedicht niet ontbreken van Miroslav Holub over Jan Palach, de student die zich in 1969 in Praag in brand had gestoken uit protest tegen de onderdrukking in zijn land.”

“We speelden een deel uit Geef de vrede een kans op een van de kleinere podia tijdens Kralingen 1970, ik meen op de zaterdag, en het viel verrassend goed bij het publiek. Het programma contrasteerde nogal met de vrolijke uitbundigheid die op het festival heerste. Ik kwam daar om teksten over oorlog en geweld te verkondigen, en tegelijk vergaapte ik me aan de vrouwen met blote borsten die er in het kader van love and peace rondliepen, haha. Ik heb ook veel van de muziekoptredens gezien, Carlos Santana was geweldig. De sfeer op het festival was bevrijdend, het was alsof er een nieuwe wereld openging.”

Eveneens in 1970 vond een andere mijlpaal voor cultuur in Rotterdam plaats: de eerste editie van Poetry International. Dit poëziefestival, waar nationale en internationale dichters voordroegen in de Doelen onder leiding van drijvende kracht Martin Mooij, werd een jaarlijks terugkerend evenement. Tot op heden, verschillende directeuren en locaties verder, vindt Poetry plaats (zij het dat corona dit jaar roet in het eten gooit).

Beranová: “Mede door Poetry International begon het culturele leven echt te groeien in Rotterdam. Vanaf de eerste editie ben ik aan het festival verbonden geweest, eerst als vertaler, later ook als dichter en presentator. En door het herdichten van poëzie rolde ik in het vertalen van boeken van Tsjechische auteurs, zoals De ondraaglijke lichtheid van het bestaan van Milan Kundera. En zo werd ik van econome vertaalster en dichteres. En docent poëzie. De mogelijkheden voor auteurs zijn steeds groter en breder geworden.”

Nu de mijlpaal van 50 jaar Holland Pop Festival eraan komt, heeft Beranová op verzoek een gedicht geschreven, bestemd voor één van de borden die in juni ter herinnering aan het festival aldaar geplaatst zullen worden. Dit is een initiatief van kunstenaar John Blaak, van wie in 2013 al een herinneringsmonument voor Kralingen 1970 aan de Plaszoom is onthuld. Beranová leest tot slot dit kersverse gedicht alvast voor: